بازار بورس چیست

۲. انواع بورس
بورس ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند:
• بورس اوراق بهادار: این نوع بورس برای خرید و فروش سهام شرکت ها و همچنین اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار طراحی شده است. سرمایه گذاران می توانند با خرید سهام، مالکیت جزئی از یک شرکت را به دست آورند و از سودهای احتمالی ناشی از افزایش قیمت سهام بهره مند شوند.
• بورس کالا: در این نوع بورس، کالاهای فیزیکی مانند فلزات گرانبها (مثلاً طلا و نقره)، محصولات کشاورزی (گندم، ذرت) و انرژی ها (نفت، گاز) معامله می شوند. این نوع بورس به عنوان بستری برای خرید و فروش قراردادهای آتی (Futures) و اختیار معامله (Options) شناخته می شود.
• بورس ارز: در بورس ارز (که به نام فارکس هم شناخته می شود)، ارزهای مختلف مانند دلار، یورو، پوند و غیره خرید و فروش می شوند. بازار ارز یکی از بزرگترین و پرنوسان ترین بازارهای مالی دنیاست و در آن حجم بالایی از پول در گردش است.
• بورس انرژی: بورس های انرژی محلی برای خرید و فروش محصولات انرژی مانند نفت، گاز، برق و سایر منابع انرژی هستند. این بورس ها به تنظیم قیمت های انرژی و تضمین عرضه و تقاضا در بازارهای مختلف کمک می کنند.
3. ساختار بورس
ساختار بورس شامل نهادها، سیستم ها و فرآیندهایی است که بازار بورس را به طور منظم و شفاف اداره می کنند:
• نهادهای نظارتی: بورس ها معمولاً تحت نظارت نهادهای مالی قرار دارند که از انجام معاملات ناعادلانه و تقلبی جلوگیری می کنند. در ایران، سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه نظارت بر بازار را بر عهده دارد. این نهادها برای اطمینان از شفافیت اطلاعات مالی و عدم وقوع تخلفات، قوانین خاصی را وضع می کنند.
• کارگزاران و سهامداران: کارگزاران بورس واسطه های رسمی هستند که برای خرید و فروش سهام و سایر اوراق بهادار به مشتریان خدمات ارائه می دهند. سهامداران کسانی هستند که از طریق خرید سهام یا اوراق بهادار، مالکیت بخشی از یک شرکت را در اختیار می گیرند.
• سیستم معاملاتی: برای انجام معاملات در بورس، نیاز به سیستم های معاملاتی پیشرفته است که امکان خرید و فروش آنلاین و سریع اوراق بهادار را فراهم کند. این سیستم ها باید به گونه ای طراحی شوند که همزمان با حفظ امنیت، معاملات به صورت کارآمد و دقیق انجام شوند.
4. مفاهیم و اصطلاحات بورس
• سهام و اوراق بهادار: سهام نشان دهنده مالکیت جزئی در یک شرکت است. زمانی که یک فرد سهام خریداری می کند، در واقع بخشی از مالکیت شرکت را به دست می آورد. اوراق بهادار به مجموعه ای از ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه، گواهی سپرده و صندوق های سرمایه گذاری اطلاق می شود که قابلیت معامله در بورس را دارند.
• شاخص های بورس: شاخص ها به عنوان معیارهای عملکرد کلی بورس شناخته می شوند. این شاخص ها معمولاً تغییرات قیمت سهام را در یک بازه زمانی خاص اندازه گیری می کنند. برخی از شاخص های معروف شامل شاخص داو جونز، شاخص S&P 500، و شاخص بورس تهران هستند.
• عرضه و تقاضا: این دو عنصر اساسی در تعیین قیمت ها در بازار بورس هستند. عرضه به تعداد سهامی اشاره دارد که برای فروش در بازار موجود است، و تقاضا به تعداد سهامی اشاره دارد که خریداران تمایل به خرید آن ها دارند. تغییرات در عرضه و تقاضا می تواند باعث تغییرات قابل توجهی در قیمت سهام شود.
• سرمایه گذاری و ریسک: سرمایه گذاری به معنای اختصاص منابع مالی برای خرید سهام، اوراق قرضه یا سایر ابزارهای مالی است. این کار با هدف کسب سود انجام می شود. اما سرمایه گذاری با ریسک هایی همراه است، زیرا قیمت ها ممکن است در برابر پیش بینی های سرمایه گذار تغییر کنند. ریسک می تواند ناشی از عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی یا تغییرات در شرایط بازار باشد.

5. مکانیزم های معاملاتی بورس
مکانیزم های معاملاتی بورس به روندهایی اطلاق می شود که در طی آن ها خرید و فروش سهام و اوراق بهادار در بورس انجام می شود. این فرآیند شامل چندین مرحله است:
• روش های خرید و فروش سهام: یکی از مهمترین ویژگی های بورس ها این است که برای انجام معاملات، روش های خاصی وجود دارد. برخی بورس ها از سیستم سنتی «ملاقات حضوری» برای خرید و فروش سهام استفاده می کنند، در حالی که اکثر بورس های مدرن از سیستم های الکترونیکی آنلاین بهره می برند که به کاربران اجازه می دهد به سرعت و در هر لحظه سهام بخرند یا بفروشند.
• تحلیل تکنیکال و بنیادی: دو روش اصلی تحلیل در بورس هستند. تحلیل تکنیکال بر اساس مطالعه نمودارها و استفاده از الگوهای قیمت برای پیش بینی حرکت های بازار است. در حالی که تحلیل بنیادی به بررسی اطلاعات مالی یک شرکت (مانند صورت های مالی، درآمد، سودآوری) برای ارزیابی ارزش سهام آن پرداخته و تصمیمات سرمایه گذاری را بر اساس آن می سازد.
• انواع سفارشات: سرمایه گذاران می توانند انواع مختلف سفارشات را در بورس ثبت کنند، مانند سفارش «خرید در قیمت خاص»، «فروش فوری» یا «حداکثر قیمت» که بسته به نیاز و استراتژی های سرمایه گذاری آن ها تنظیم می شود.
6. نقش بورس در اقتصاد
بورس در اقتصاد ملی و جهانی نقشی بی بدیل ایفا می کند. برخی از این نقش ها عبارتند از:
• جذب سرمایه: بورس به شرکت ها این امکان را می دهد تا از طریق عرضه سهام یا اوراق قرضه، سرمایه های مورد نیاز خود را جذب کنند. این امر به رشد و توسعه کسب وکارها کمک می کند و در نهایت به رشد اقتصاد کشور منجر می شود.
• ایجاد شفافیت مالی: در بورس ها تمامی معاملات و اطلاعات مالی شرکت ها شفاف و قابل دسترسی برای عموم هستند. این شفافیت باعث افزایش اعتماد عمومی به بازارهای مالی و کاهش فساد می شود.
• تأثیر بر نرخ ارز و تورم: بورس ها می توانند تأثیرات زیادی بر نرخ ارز و تورم داشته باشند. به عنوان مثال، نوسانات در قیمت سهام می تواند اعتماد مصرف کنندگان و سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار داده و این امر بر نرخ ارز و تورم اثر بگذارد.
7. بازار بورس در ایران
بازار بورس در ایران تاریخچه ای طولانی دارد و یکی از مهمترین ارکان اقتصاد کشور به شمار می رود. بورس اوراق بهادار تهران، که بزرگ ترین بورس کشور است، مکان اصلی معاملات سهام و اوراق بهادار است. ویژگی های بازار بورس ایران عبارتند از:
• تاریخچه بورس ایران: بورس اوراق بهادار تهران در سال 1967 (1346 هجری شمسی) تأسیس شد. بورس تهران ابتدا با معاملات محدود سهام شروع به کار کرد و امروز به یکی از بورس های بزرگ منطقه تبدیل شده است.
• ویژگی های بورس تهران: بورس تهران به عنوان یک بازار دسترسی به شرکت های ایرانی را برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم کرده است. این بورس با توجه به شرایط اقتصادی کشور و تغییرات سیاسی، نوسانات زیادی را تجربه کرده است.
• قوانین و مقررات: در بورس ایران، سازمان بورس و اوراق بهادار مسئول نظارت و تنظیم قوانین بازار است. این قوانین تلاش می کنند تا شفافیت و امنیت را در بازار حفظ کنند و از وقوع تقلبات جلوگیری نمایند.